Migratieketen: Oekraïne en vluchtelingencrisis
Sinds maart 2022 worden in de Veiligheidsregio Zuid-Limburg meer dan 2600 Oekraïense ontheemden opgevangen. De Veiligheidsregio verzorgde achtereenvolgens de crisisnoodopvang voor de vluchtelingen in het MECC Maastricht, Glanerbrook Sittard-Geleen en Sporthal Rolduc Kerkrade en eind 2022 gezamenlijk met Noord-Limburg in Swolgen. Bij de organisatie van de crisisnoodopvanglocaties speelde de GHOR een prominente rol in het borgen van eerstelijnszorg alsmede het waken over hygiëne en psychosociale hulp. Hierbij is gebruik gemaakt van de expertise van verschillende afdelingen van de GGD. Na enkele dagen in de crisisnoodopvang stromen de ontheemden door naar (langdurige) opvangplekken in alle 16 gemeenten.
In de zomer van 2022 kwam er door de landelijke vluchtelingencrisis (overloop Ter Apel) een nieuwe opdracht voor de Veiligheidsregio Zuid-Limburg bij: het versneld plaatsen van 261 statushouders en het verzorgen van 225 (crisis)noodopvangplekken. Deze opdracht is in augustus uitgebreid naar 450 plekken tot april 2023. De opdracht is zeer vergelijkbaar met die voor Oekraïense ontheemden, maar met een compleet andere organisatie en verantwoordelijkheden.
Om informatie snel en adequaat te delen is gestart met de opzet van een informatieknooppunt GHOR–GGD. In maart 2022 is door de GGD Zuid Limburg vanuit een crisisstructuur gestart en aansluitend een projectstructuur opgericht om de publieke gezondheidszorg voor de gehele groep van ontheemden en vluchtelingen in de diverse opvanglocaties te borgen. Hiermee was een centraal aanspreekpunt voor de Veiligheidsregio en gemeenten gegarandeerd.
Door het opstellen van het integraal GGD-aanbod voor gemeenten en de locatiemanagers, waaronder hoe te handelen bij infectieziekten, Covid-19 vaccinatie, tuberculosebestrijding, seksuele gezondheid, jeugdgezondheidszorg, gezondheidszorgvoorlichting en psychosociale hulpverlening, was het duidelijk hoe en voor welke zaken de GGD bevraagd kon worden. De GHOR treedt op als verbinder tussen veiligheidsregio, externe partijen en de GGD-afdelingen.
Waar in de crisisnoodopvang de niet-uitstelbare zorg, zoals infectieziektebestrijding, hygiëne audit van de locaties en het organiseren van de geneeskundige ondersteuning van de eerstelijnszorg (huisarts, apotheek, verloskundige zorg) centraal staan, is in de gemeentelijke opvang van Oekraïners en de langdurige noodopvang van vluchtelingen de rol van de GGD uitgebreider. Naast infectieziektebestrijding en geneeskundige ondersteuning worden ook jeugdgezondheidszorg en gezondheidsvoorlichting aangeboden door de GGD.
Bij zowel kortdurende als langdurige opvang, adviseert en ondersteunt de GGD de gemeenten bij het bieden van psychosociale ondersteuning aan vluchtelingen, medewerkers en vrijwilligers op opvanglocaties.
De publieke gezondheidszorg voor deze groep mensen kent uitdagingen van dure (spoed)zorg die wordt verspild aan eenvoudige zorg en baby’s en kinderen die niet zijn opgenomen in de registratieschil van de jeugdgezondheidszorg, tot onduidelijkheid over een infectieziekte-uitbraak op een grote locatie. Door nauwe interne samenwerking, korte lijnen met de veiligheidsregio en zorgpartners in het veld zijn de problemen in de kiem gesmoord of snel opgepakt.
